Rozdział siódmy

 „Moralność w tych czasach ważyła

mniej niż dzienna racja chleba”

-Arnold Mostowicz

Rok 1941

Nie tylko Zofia w miała swoje problemy.  W tej historii jest też kilka postaci, których życie było również naznaczone piętnem straty. Gdy w 1939 r. mężczyźni ‘uciekali’ z Polski kierowała nimi chęć walki o ojczyznę. Szukali schronienia w państwach neutralnych jak Węgry by potem ruszyć w ponowną drogę do Francji, gdzie generał Władysław Sikorski formował Wojsko Polskie. Historia tego mężczyzny byłą podobna do tysięcy innych. Kierowany pobudkami patriotycznymi początkowo chcieli dostać się do Francji, ale kiedy ta w czerwcu 1940 toku kapitulowała celem tych, którym nie udało się tam dotrzeć stała się Wielka Brytania. Wielu się dostało, ale wielu również straciło z tego powodu życie lub też dostało się w ręce wroga. W czasach, gdy Europa targana była kolejną wojna ludzie nie mieli w sobie nawet odrobiny współczucia czy też moralności. Dla nich najważniejsze było ich własne życie, to jak przeżyć kolejny dzień, który może być ostatnim dniem koszmaru. Jednak dla tych, którzy dostali się do Wielkiej Brytanii najważniejsze było by jak najszybciej wrócić do kraju i walczyć o wolną i niepodległą Polskę. Byli to ludzie, którzy wychowani w kulturze polskiej cenili bardziej niż życie niepodległość własnego kraju. Ludzie, którzy wychowywani przez rodziców i dziadków żyjących pod zaborami doceniali możliwość oglądania złotej, polskiej jesieni w wielu parkach w ich kraju.

Do tej grupy bez wątpienia zaliczał się najstarszy z grupy bohaterów tej historii. Władysław Kowalczyk bez powodu przemierzał kolejne ulice Warszawy. Nie pochodził z tego miasta. Urodził się w Lublinie, ale w Warszawie żyli rodzice jego ojca, a także najukochańszy dziadek. Człowiek, który wpoił mu, że miłość do ojczyzny to najcenniejsze, co może mieć w życiu i nie równa się to z niczym innym. To właśnie Teodor Kowalczyk nauczał swoje wnuki, że w życiu wszystko może się zdarzyć i wiele rzeczy można kochać, ale nad życie powinno kochać się tylko ojczyznę, która splamiona jest krwią przodków. Chłopcom mówił, że nie mogą bać się zostawić swoich kobiet, gdy dostaną wezwanie od państwa, zaś dziewczynki przekonywałby nie powstrzymywały swoich mężczyzn, gdy ci ruszą do walki, bo takie jest ich przeznaczenie, tak właśnie skonstruował to wszystko bóg na górze i nikt na ziemi nie ma prawa się temu sprzeciwiać.

Z takim właśnie przekonaniem Władysław Kowalczyk opuszczał Warszawę, którą odwiedzał w tym czasie z powodu siedemdziesiątych urodzin dziadka. Doskonale pamiętał atmosferę tego okresu. Uroczysty obiad, na którym zgromadzili się dwaj synowie Teodora Kowalczyka razem z rodzinami. Wspaniałe dania, których smaku nigdy nie zapomni i będzie za nimi tęsknił do końca swojego życia, bo babcia była wspaniałą kucharką. I chociaż wtedy w gazetach czytali o dziwnych ruchach niemieckich władz nie wiele osób wierzyło, że Europa pozwoli Hitlerowi na jakikolwiek ruch prowadzący do wojny. Teodor jednak nie był tego pewny, patrzył na swoich wnuków poważnym wzorkiem i kiwał tylko głową. Wiedział, że to, co wywalczyli on i jego przyjaciele dwadzieścia lat wcześniej nie było dane na zawsze. Świat nie był gotowy na trwały pokój. Po świecie zbyt wiele szaleńców chodziło, którzy mieli zbyt wielkie mniemanie o sobie. Uroczysty obiad dobiegł końca. Młodsze rodzeństwo Władka wybiegło na podwórko pobawić się, a on i starsi kuzyni usiedli w salonie i rozmawiali. Nikt nie spodziewał się najgorszego, że w dzień przed napaścią Hitlera na Polskę serce Teodora Kowalczyka przestanie bić, gdy jego wzrok spocznie na najukochańszym wnuku – Władku. Dla Teodora Władek był usposobieniem młodości, postawny, dobrze zbudowany, nie unikał niczego, co wymagało użycia siły, a przede wszystkim podobnie jak on kochał Polskę i to, że w niej żyje. Wiedział, że gdy nadejdzie ten czas jego wnuk stanie na wysokości zdania i nie spocznie dopóki to wszystko się nie skończy. Właśnie, gdy ta myśl przebiegła mu przez głowę jego serce zabiło ostatni raz, a on upuścił kieliszek wina, które pili po obiedzie. Zasnął i już nigdy się nie obudził.

Władysław był w szoku, nikt się tego nie spodziewał, bo przecież dziadek mimo podeszłego wieku trzymał się nadzwyczaj dobrze. Lekarz jednak odrzekł, że serce nie wytrzymało najprawdopodobniej tych wszystkich wiadomości, które nabiegały ze świata. I chociaż rodzina miała za chwilę rozjechać się w Polskę zostałaby przygotować uroczystości pogrzebowe, a następnego dnia wszystko uległo drastycznej zmianie. Nikt już nie miał wątpliwości, że Europa okazała się za słaba by powstrzymać Hitlera. Władek chciał walczyć i przyłączył się do ruchu oporu, który natychmiast wysyłał go do Francji, gdzie miał dołączyć do wojsk generała Sikorskiego. Datę wyjazdu wyznaczono na dzień przed pogrzebem dziadka. W związku z rozpoczęciem działań wojennych wszystkie elementy życie publicznego – nawet pogrzeby – zmieniły swój tryb działania. Władek nie mógł się pogodzić, że nie będzie towarzyszył dziadkowi w jego ostatniej drodze, ale ojczyzna go wzywała, a zakorzenione w nim ideały nie pozwalały bezczynnie patrzeć na to wszystko. Wyruszył z ciężkim sercem, modlitwą na ustach a przede wszystkim z obrazem dziadka w mundurze przed oczami.

Wyprawa oznaczała zerwanie kontaktów z rodziną. Stracił o nich jakiekolwiek wieści. Nie wiedział czy rodzice i młodsze rodzeństwo żyją i jeśli tak to gdzie, czy babcia dalej mieszka przy starej kamienicy na Różanej, a udać się tam nie mógł, bo jeszcze, któryś z sąsiadów by go rozpoznał. Spacer zawsze koił jego nerwy i nawet w Wielkiej Brytanii, gdy czekał bezczynnie zamiast walczyć tylko o było go w stanie uspokoić. Nie zawracał sobie głowy dziewczynami, które nie raz i nie dwa posyłały mu kuszące spojrzenia. Miał inny cel, uwolnić Polskę i dopiero wtedy założyć rodzinę. To był jego priorytet, a nie małżeństwo. Skierował swoje kroki na Warszawskie Powązki. Wiedział tylko, że tam miało być pochowane jego ciało. Nie znał dokładnego miejsca. Miał świadomość, że nie ma szans na jego znalezienie. Jednak musiał coś ze sobą zrobić. Nie chciał siedzieć w mieszkaniu. Tego dnia nie musiał być w fabryce, której pracował. Na dodatek nie mógł odwiedzić Piotrka, bo jego mieszkanie mogło być pod obserwacją Niemców, a to wszystko z powodu jednego człowieka, który uczepił się młodszej ze Skotnickich. Wszystko zaczęło się komplikować. Chociaż nic nie wskazywało, że ktoś odkrył, czym się zajmują to musieli mieć się na baczności. Jeden zły ruch mógł kosztować ich życie.

Władysław na samym cmentarzu zwolnił. Nie chciał się spieszyć. Z uwagą przyglądał się każdemu nagrobkowi. Jego ciemne oczy przesuwały się po kolejnych nazwiskach, ale żadne z nich nie brzmiało Kowalczyk. Nie wiązał wielkich nadziei, jednak czuł gorycz zawodu. Nie mógł towarzyszyć w jego ostatniej drodze i na dodatek nie wiedział gdzie złożyć kwiaty. Czuł, że wojna ograbiła go nie tylko z młodości, którą miał przed sobą, ale przede wszystkim z możliwości odwiedzenia najbliższych na cmentarzu. Musiał udawać, że nie istnieje. Nawet nazwisko miał inne w swoich nowych dokumentach. Wszystko było zakłamane. Dosłownie wszystko. W ludziach nie było nawet odrobiny prawdy. Miał wrażenie, że powietrze jest zupełnie inne niż kilka lat temu. Banalna myśl, ale nie chciała go opuścić. Nie żałował ani jednej swojej decyzji, był ze wszystkiego dumny, ale po prostu, tak po ludzku chciałby móc odwiedzić ukochanego dziadka na grobie, a nie mógł.

Bo Niemcy zabrali mu możliwość uczestnictwa w pogrzebie…

Bo stracił zbyt wiele by odpuścić…

Bo Polska zasługiwała na więcej….

____________________________________________________________

Nie było mnie, wiem. Jednak sesja przyszła szybciej niż sądziłam i tak wyszło, a potem nie miałam pomysłu jak ubrać koncepcję tego rozdziału w słowa. To nie tak, że o tym zapomniałam, ale nie chcąc oddać czegoś, z czego nie będę zadowolona wolałam przeczekać. Wiem, że to jest ciężki rozdział, bo nie ma w nim dialogów, ale nie chciałam Władka przedstawiać w jakiejś rozmowie. On z nich wszystkich najmniej mówi. 

Widzimy się już za miesiąc.

Dziękuję, że jesteście i przepraszam, że tak krótko.